FAQ, czyli najczęściej zadawane pytania.
1. Jaka jest skala ocen? Czy oceny mogą być opisowe?
Zgodnie z przepisami art. 44i ustawy o systemie oświaty skala ocen bieżących jest ustanawiana w statucie szkoły. Dotyczy to również ocen śródrocznych (z wyjątkiem szkół dla dorosłych). Zgodnie z art. 44b ust. 10 tej samej ustawy szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego określa statut szkoły.
Zgodnie z art. 44i ust. 6 ustawy o systemie oświaty roczne i końcowe (klasyfikacyjne) oceny z zajęć edukacyjnych oraz zachowania ustala się według skali ustalonej na podstawie art. 44zb tej ustawy, czyli w skali ustalonej w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 w sprawie oceniania, klasyfikowania, promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych. Ocen zgodnie z rozporządzeniem jest 6: celujący, bardzo dobry, dobry, dostateczny, dopuszczający, niedostateczny (dotyczy zajęć edukacyjnych, niektóre oceny zachowania mają inne nazwy) i odpowiadają im wartości liczbowe od 1 do 6. Oceny od 2 do 5 są ocenami pozytywnymi, a 1 jest oceną negatywną.
2. Za co jest ocena celująca?
Zgodnie z przepisami art. 44b ust. 3 ustawy o systemie oświaty ocenianie na zajęciach edukacyjnych polega na rozpoznawaniu poziomu i postępów w opanowaniu przez ucznia treści zawartych w przyjętym programie nauczania oraz (w przypadku zajęć obowiązkowych) podstawy programowej. Niezasadne jest zatem formułowanie wymagań na najwyższe oceny (np. ocenę celującą) takich jak opanowanie całej podstawy programowej oraz materiału poza nią wykraczającego. Najwyższa ocena (w przypadku oceny rocznej lub końcowej – ocena celująca) powinna być więc wystawiana za opanowanie wyłącznie treści przewidzianych w programie nauczania, a nie za opanowanie treści wspomnianych w programie nauczania oraz dodatkowo np. osiągnięcia w konkursach. Wymóg brania udziału w konkursach w celu uzyskania oceny celującej jest nieuzasadniony.
3. Czy można oceniać próbne egzaminy?
Jak wspomniano wyżej, ocenie podlega poziom i postępy w opanowaniu treści zawartych w programie nauczania. Należy zatem oceniać treści, które zostały zrealizowane na zajęciach. Nieodpowiednie jest ocenianie całych arkuszy próbnych egzaminów zewnętrznych (np. próbnych matur wydawnictw Operon, Nowa Era) jeżeli zawierają one treści, które nie były wcześniej zrealizowane na lekcjach. Ocenie mogą podlegać wyłącznie treści,
które uczniowie poznali już na zajęciach.
4. Czy mając 40% frekwencji będę klasyfikowany/klasyfikowana?
Zgodnie z art. 44k ust. 1 ustawy o systemie oświaty uczeń może nie być klasyfikowany z jednego, kilku albo wszystkich zajęć edukacyjnych, jeżeli brak jest podstaw do ustalenia śródrocznej lub rocznej oceny klasyfikacyjnej z powodu nieobecności ucznia na tych zajęciach przekraczającej połowę czasu przeznaczonego na te zajęcia w okresie, za który przeprowadzana jest klasyfikacja. Podstawą do nieklasyfikowania może więc być brak podstaw do ustalenia oceny klasyfikacyjnej z powodu nieobecności, a nie sama nieobecność. Niezasadne jest więc nieklasyfikowanie ucznia nieobecnego na ponad połowie zajęć z danego przedmiotu, jeżeli ma on oceny bieżące w liczbie wystarczającej wystawić ocenę klasyfikacyjną.
5. Jak podwyższyć ocenę?
Zgodnie z art. 44b ust. 8 i 9 ustawy o systemie oświaty nauczyciele (wychowawca) na początku roku szkolnego informują uczniów o warunkach i trybie uzyskiwania wyższej niż przewidywana oceny z zajęć edukacyjnych (zachowania).
Zgodnie z art. 44b ust. 10 tej samej ustawy szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego określa statut szkoły, zatem wspomniane wyżej warunki i tryb podwyższania oceny powinny być określone w statucie.
6. Co jeśli ocenę roczną ustalono niezgodnie z prawem?
Zgodnie z art. 44n ustawy o systemie oświaty jeżeli ocenę roczną lub końcową z przedmiotu lub zachowania wystawiono niezgodnie z przepisami dot. trybu ustalania ocen, rodzice ucznia lub uczeń mogą zgłosić zastrzeżenia do dyrektora szkoły w terminie do 2 dni po zakończeniu zajęć edukacyjnych. W takiej sytuacji dyrektor powołuje komisję, która przeprowadza sprawdzian wiadomości (w przypadku zajęć edukacyjnych) lub wystawia ocenę (w przypadku oceny z zachowania). Negatywna ocena wystawiona przez komisję, podobnie jak ocena wystawiona przez nauczyciela, podlega oczywiście poprawie w drodze egzaminu poprawkowego.
7. Jakie są konsekwencje nagannej oceny z zachowania?
Zgodnie z art. 44f ust. 9 ustawy o systemie oświaty “ocena klasyfikacyjna zachowania nie ma wpływu na: 1) oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych; 2) promocję do klasy programowo wyższej lub ukończenie szkoły“. Niezgodne z prawem są przepisy statutu, jeżeli pozwala on na nieklasyfikowanie ucznia np. z powodu dwukrotnego ustalenia mu nagannej oceny z zachowania.
8. Co daje tytuł laureata w konkursie lub olimpiadzie?
Zgodnie z art. 44j ustawy o systemie oświaty laureat konkursu przedmiotowego lub laureat albo finalista olimpiady przedmiotowej uzyskuje z tych zajęć celującą ocenę końcową. Przepis ten dotyczy wyłącznie uczestników konkursów i olimpiad organizowanych na zasadach opisanych w art. 22 ust. 2 pkt. 8 ustawy o systemie oświaty.
9. Ile czasu nauczyciel ma na sprawdzenie sprawdzianu?
Czas na sprawdzenie sprawdzianu lub innej pracy pisemnej oraz ewentualne korzyści dla ucznia w razie niesprawdzenia jej na czas określa statut szkoły.
10. Czy nauczyciel musi uzasadnić ocenę?
Zgodnie z art. 44e ust. 3 ustawy o systemie oświaty nauczyciel ma obowiązek uzasadnić ocenę w sposób opisany w statucie szkoły. Warto zaznaczyć, że nauczyciel powinien uzasadnić każdą ocenę – niezależnie od tego czy uczeń lub rodzic się zwróci z prośbą lub wnioskiem o to.
11. Czy uczeń pełnoletni może pisać sobie usprawiedliwienia?
Zgodnie z art. 99 ustawy Prawo oświatowe statut szkoły określa obowiązki ucznia m.in. w zakresie usprawiedliwiania nieobecności, w tym usprawiedliwiania nieobecności przez uczniów pełnoletnich. Zgodnie z art. 11 kodeksu cywilnego z chwilą pełnoletniości nabywa się pełną zdolność do czynności prawnych (jak np. składanie oświadczeń o przyczynie nieobecności), a zgodnie z art. 92 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską do osiągnięcia pełnoletniości. Bezprawny jest więc wymóg, aby nieobecności pełnoletniego ucznia usprawiedliwiał rodzic lub musiał złożyć odpowiednie oświadczenie, aby jego pełnoletnie dziecko mogło samodzielnie występować z prośbą/wnioskiem o usprawiedliwienie.
12. Czy mogę zrobić zdjęcie sprawdzianu?
Zgodnie z art. 44e ust. 4 i 7 ustawy o systemie oświaty sprawdzone i ocenione prace pisemne ucznia są udostępniane uczniowi oraz jego rodzicom, a sposób udostępniania dokumentacji określa statut szkoły. Zgodnie z zaleceniami MEN udostępnienie prac
ma na celu np. umożliwienie przeanalizowania błędów i nie należy ograniczać udostępniania prac do samego prawa wglądu na miejscu w szkole. Szkoła, w opinii MEN, powinna umożliwić swobodny dostęp do pracy, np. poprzez umożliwienie sfotografowania pracy.
13. Czy możemy wychodzić na przerwę na podwórze?
Zgodnie z § 14 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, uczniowie spędzają przerwy pod opieką nauczyciela oraz jeżeli pozwalają na to warunki atmosferyczne, umożliwia się uczniom spędzanie przerw na świeżym powietrzu.
14. Za co i jak mogę być skreślony/a z listy uczniów?
Zgodnie z przepisami art. 68 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe dyrektor szkoły ma prawo skreślić ucznia z listy uczniów w drodze decyzji administracyjnej w sytuacjach opisanych w statucie szkoły, na podstawie uchwały rady pedagogicznej oraz po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Samorząd nie bezpośredniego ma wpływu na skreślenie ucznia z listy uczniów, jednak jego opinia jest w tym celu niezbędna.
Zgodnie z art. 107 Kodeksu postępowania administracyjnego decyzja administracyjna zawiera: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, podstawę prawną, rozstrzygnięcie, uzasadnienie, pouczenie o prawie do odwołania, imię nazwisko, stanowisko oraz podpis osoby wydajęcej decyzję (lub kwalifikowany podpis elektroniczny jeśli decyzja jest wydana w formacie dokumentu elektronicznego).
Zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 4 lit. b w związku z art. 17 k.p.a. organem wyższego stopnia (organem, do którego można się odwołać) dla szkoły (jako zakładu administracyjnego, a zatem organu administracji publicznej) jest organ sprawujący nad nią nadzór, tj. kurator oświaty. Zgodnie z art. 129 § 2 k.p.a. odwołanie wnosi się w terminie do 14 dni od doręczenia decyzji. Od decyzji o skreśleniu z listy uczniów można zatem się odwołać za pośrednictwem dyrektora szkoły do właściwego kuratora oświaty w terminie 14 dni.
15. Jaki powinien być plan zajęć?
Zgodnie z § 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z późn. zm., plan zajęć (o ile program nauczania to umożliwia) powinien uwzględniać równomierne obciążenie zajęciami w ciągu tygodnia, zróżnicowanie zajęć w ciągu dnia oraz możliwości psychofizyczne uczniów.
16. Czy sprawdzian albo kartkówka muszą być zapowiedziane?
Zasady zapowiadania sprawdzianów, kartkówek i innych prac pisemnych określa statut szkoły, który określa szczegółowe zasady oceniania wewnątrzszkolnego.
17. Czy świadectwo może zostać niewydane z powodu nieoddania tzw. obiegówki?
Zgodnie z art. 11 ustawy o systemie oświaty świadectwa wydawane przez szkoły są dokumentami urzędowymi. Ukrywanie dokumentu jest karalne na podstawie art. 276 Kodeksu karnego. Szkoła nie ma więc prawa utrudniać uzyskania świadectwa na przykład nie wydając go dopóki uczeń nie odda książek do biblioteki albo dopóki nie odda karty obiegowej. Świadectwo powinno być wydane w dniu zakończenia zajęć edukacyjnych. https://kuratorium.kielce.pl/28989/wstrzymywanie-uczniom-wydawania-swiadectw-jest-niedopuszczalne-informacja-men/
18. Czy muszę oddać tzw. obiegówkę?
Szkoły czasami przed zakończeniem edukacji danego ucznia w szkole wymagają oddania karty obiegowej z podpisami nauczycieli/pracowników szkoły, która ma potwierdzać, że uczeń z niczym szkole nie zalega. Statut może wymagać oddania takiej karty obiegowej i szkoła może wyciągać konsekwencje z tytułu niewypełnienia takiego obowiązku, o ile jest taka możliwość. Nieoddanie karty obiegowej nie może jednak być przyczyną do niewydania świadectwa ukończenia szkoły lub świadectwa maturalnego.
19. Czy biblioteka szkolna może pobierać opłaty?
Zasady organizacji biblioteki szkolnej określa statut szkoły. Opłaty za bibliotekę reguluje ustawa z dnia 27 czerwca 1997 o bibliotekach w art. 14. Zgodnie jednak z art. 22 tej ustawy zasady organizacji i działalności bibliotek szkolnych określają odrębne przepisy, tj. ustawa o systemie oświaty, ustawa Prawo oświatowe oraz rozporządzenia wydane na podstawie tych ustaw. W tych aktach prawnych nie ma żadnej regulacji dotyczących opłat za bibliotekę, zatem biblioteka szkolna nie może pobierać opłat za nieterminowy zwrot książek.
Niezwrócenie książki na czas lub w ogóle nie może być podstawą do niewydania świadectwa szkolnego, o czym wspomniano wyżej. Uwaga: Nie oznacza to oczywiście, że można bezkarnie nie oddawać książek – w zależności od przypadku może to zostać potraktowane np. jako przywłaszczenie (art. 119 kodeksu wykroczeń). Szkoła może też dochodzić swoich praw na drodze cywilnej.
20. Czy religia lub etyka są obowiązkowe? Jak się zapisać/wypisać?
Zgodnie z art. 12 ustawy o systemie oświaty publiczne przedszkola i szkoły podstawowe organizują naukę religii na życzenie rodziców, publiczne szkoły ponadpodstawowowe na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują uczniowie. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych z późn. zm., na religię uczęszczają uczniowie, którzy (lub których rodzice) złożą oświadczenie o chęci uczęszczania na te zajęcia. Zajęcia dla zapisanych osób są obowiązkowe, choć nie wpływa na ukończenie szkoły lub promocję do kolejnej klasy. Osoby, które (lub których rodzice) nie złożą wspomnianego oświadczenia, nie powinny być zapisane na religię; nie muszą wnosić żadnej rezygnacji. Warto zauważyć, że oświadczenie o uczęszczaniu na religię w kolejnych latach nauki w jednej szkole nie musi być ponawiane, jednak może zostać zmienione. Warto też pamiętać, że jest to oświadczenie, a nie wniosek, zatem nie podlega ono rozpatrzeniu – szkoła nie może go odrzucić. Identyczne zasady dotyczą zaj. etyki na podstawie odrębnych przepisów.
Zajęcia religii/etyki nie są planowymi zajęciami dla osób w nich nieuczestniczących, więc zastępstwa za te zajęcia nie powinny być dla nich obowiązkowe. Szkoła podczas zajęć religii/etyki ma obowiązek takim osobom zapewnić opiekę lub zajęcia wychowawcze.
https://wolnoscodreligii.pl/edukacja/
21. Ile może być sprawdzianów w tygodniu?
Nie ma uregulowanej ustawowo maksymalnej liczby sprawdzianów, kartkówek i innych form sprawdzania wiedzy. Ewentualnych regulacji należy szukać w statucie szkoły.
22. Czy muszę iść na płatną wycieczkę lub zajęcia?
Zgodnie z art. 70 Konstytucji nauka w szkołach publicznych (z określonymi wyjątkami) jest bezpłatna. Szkoła nie ma zatem prawa zmuszać do udziału w płatnych wyjściach, wycieczkach lub zajęciach. Oczywiście może takie organizować i dla uczniów niechcących płacić organizować inne, bezpłatne, zajęcia.
23. Gdzie kupić używane podręczniki?
Zgodnie z art. 22b ustawy Prawo oświatowe dyrektor ma obowiązek podejmować działania w celu umożliwienia obrotu używanych podręczników.
24. Czy muszę targać ciężkie książki?
Zgodnie z § 4a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z późn. zm., dyrektor zapewnia uczniom miejsce na pozostawienie podręczników i przyborów szkolnych.
25. Czy szkoła może nie wpuszczać spóźnionych uczniów?
Drzwi wejściowe do szkoły nie mogą być zamykane w taki sposób i w takim czasie, że np. spóźnieni uczniowie nie mogą wejść do szkoły. To samo się tyczy drzwi do sali lekcyjnej. Uniemożliwienie wejścia do szkoły lub do sali lekcyjnej podczas zajęć można bowiem traktować jako naruszenie prawa do nauki, wynikającego z art. 70 Konstytucji.
26. Czy drzwi ewakuacyjne mogą być zamykane na klucz?
Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt. 14 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 w sprawie chrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów z późn. zm., zabrania się zamykania drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe otwarcie w razie potrzeby ewakuacji. W związku z tym każde drzwi ewakuacyjne powinny być przez cały czas działania szkoły otwarte (tzn. nie zamknięte na klucz) lub powinien być w ich pobliżu umieszczony klucz umożliwiający ich szybkie otwarcie. Jeżeli szkoła nie zapewnia bezpieczeństwa przeciwpożarowego, np. uniemożliwiając ewakuację przez drzwi ewakuacyjne, można zgłosić to do odpowiedniej jednostki straży pożarnej. Uwaga: Nie zalecamy zgłaszać tego na numer alarmowy! Można zgłosić bezpośrednio do właściwej jednostki pisemnie lub ewentualnie telefonicznie dzwoniąc na numer bezpośrednio do tej komendy.
27. Czy w szkole musi być ciepło?
Zgodnie z § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach z późn. zm., w pomieszczeniach, w których odbywają się zajęcia temperatura nie może wynosić poniżej 18 ⁰C. W razie niemożliwości zapewnienia tej temperatury dyrektor ma obowiązek zawiesić zajęcia i powiadomić organ prowadzący.
Jednocześnie należy zauważyć, że mowa o temperaturze w pomieszczeniach. Nigdzie nie ma określonej temperatury minimalnej pozwalającej prowadzić zajęcia (wf) na dworze. Zajęcia wf mogą się więc na dworze odbywać przez cały rok, w tym w zimie, niezależnie od temperatury.
28. Co z tą maturą?
Bardzo szczegółowe procedury organizacji egzaminu ósmoklasisty/maturalnego są zawarte w komunikacie CKE o sposobie organizacji i przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty/maturalnego dostępnym na stronie CKE. Informacje o egzaminach znajdują się na stronach
https://cke.gov.pl/egzamin-osmoklasisty/ (E8)
https://cke.gov.pl/egzamin-maturalny/ (matura).
29. Jak działa i co może samorząd?
Zgodnie z art. 85 ustawy Prawo oświatowe:
- regulamin samorządu jest uchwalany (zatwierdzany) w ogólnoszkolnym głosowaniu równym, tajnym i powszechnym
- samorząd ma m.in. prawo do wyboru swojego opiekuna.
30. Co zawiera statut szkoły publicznej?
Statut szkoły (dla dzieci) zawiera między innymi:
- organy szkoły oraz ich szczegółowe kompetencje, a także szczegółowe warunki współdziałania organów szkoły oraz sposób rozwiązywania sporów między nimi;
- organizację pracy szkoły,
- zakres zadań nauczycieli, w tym nauczyciela wychowawcy i nauczyciela bibliotekarza, oraz innych pracowników szkoły, w tym także zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, a także sposób i formy wykonywania tych zadań dostosowane do wieku i potrzeb uczniów oraz warunków środowiskowych szkoły;
- szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów, o którym mowa w art. 44b ustawy o systemie oświaty;
- organizację dodatkowych zajęć dla uczniów, zwiększających szanse ich zatrudnienia, jeżeli szkoła takie zajęcia prowadzi;
- organizację wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, z wyjątkiem szkoły artystycznej;
- prawa i obowiązki uczniów, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły, a także tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw ucznia;
- rodzaje nagród i warunki ich przyznawania uczniom oraz tryb wnoszenia zastrzeżeń do przyznanej nagrody;
- rodzaje kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary;
- przypadki, w których dyrektor szkoły podstawowej może wystąpić do kuratora oświaty z wnioskiem o przeniesienie ucznia do innej szkoły;
- formy opieki i pomocy uczniom, którym z przyczyn rozwojowych, rodzinnych lub losowych jest potrzebna pomoc i wsparcie;
- organizację biblioteki szkolnej oraz warunki i zakres współpracy biblioteki szkolnej z uczniami, nauczycielami i rodzicami oraz innymi bibliotekami;
- organizację internatu, o ile został w szkole zorganizowany;
- organizację współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży;
- organizację i formy współdziałania szkoły z rodzicami w zakresie nauczania, wychowania, opieki i profilaktyki;
Statut uwzględnia obowiązki ucznia w zakresie:
- właściwego zachowania podczas zajęć edukacyjnych;
- usprawiedliwiania, w określonym terminie i formie, nieobecności na zajęciach edukacyjnych, w tym formy usprawiedliwiania nieobecności przez osoby pełnoletnie;
- przestrzegania zasad ubierania się uczniów na terenie szkoły lub noszenia na terenie szkoły jednolitego stroju (mundurka)
- przestrzegania warunków wnoszenia i korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych na terenie szkoły (nie można więc całkowicie zakazać wnoszenia telefonów);
- właściwego zachowania wobec nauczycieli i innych pracowników szkoły oraz pozostałych uczniów.
Wypisane (wybrane) elemety statutu szkoły wynikają z art. 98 i art. 99 ustawy Prawo oświatowe.
Statut szkoły powinien być dostępny na stronie BIP szkoły.
31. Czy rodzice mają wgląd w oceny ucznia?
Zgodnie z art. 44e ust. 2 ustawy o systemie oświaty oceny są jawne dla uczniów i jego rodziców. Nie ma więc możliwości pozbawienia rodziców prawa wglądu w oceny przez ucznia pełnoletniego.
32. Kto może pomóc?
W razie różnych problemów dotyczących podejścia nauczycieli do ucznia oraz praw ucznia w szkole należy rozważyć rozmowę z:
- wychowawcą
- pedagogiem
- rzecznikiem praw ucznia, o ile taki istnieje
- samorządem uczniowskim
- wicedyrektorem
- dyrektorem.
Nadzór pedagogiczny nad szkołą sprawuje dyrektor szkoły oraz kuratorium oświaty.